Artykuł
Najistotniejszymi odkryciami archeologicznymi mającymi bezpośredni wpływ na ukształtowanie się istniejącej dzisiaj sieci osadniczej, są znaleziska z lat / 1200 - 400 p.n.e/.Najważniejsze z nich to osada w Kotlinie pochodząca z wczesnego okresu epoki żelaza / VI w. p.n.e./, zamieszkiwana przez prasłowiańską ludność tzw. kultury łużyckiej.
Z Kodeksu Dyplomatycznego Wielkopolski wynika, że już przed 1283 r. wieś uzyskała prawa średzkie. Wzmianki o innych miejscowościach z terenu gminy dokumentują średniowieczne źródła historyczne z lat 1262 - 1434.
Według danych historycznych wieś Kotlin była siedzibą rodu Powałów- Ogończyków, który pieczętował się herbem Ogończyk. W późniejszych dokumentach pojawiają się właściciele miejscowości podpisujący się Kotlińscy z rodu Ogończyk.
Gmina Kotlin wchodziła w skład terenów objętych zaborem pruskim i zachowane do dzisiaj kulturowe dobra materialne w dużym stopniu zostały ukształtowane przez panujące w XIX w. stosunki gospodarczo-społeczne i prawno-budowlane wprowadzone przez władze pruskie. O wysokim poziomie gospodarczym i świadomości społecznej mieszkańców świadczą wznoszone wówczas obiekty użyteczności publicznej. Poza budynkami zespołów folwarcznych i przemysłowych/ gorzelnie, płatkarnie, mleczarnie, młyny/ i koloniami domów mieszkalnych właściciele ziemscy wznoszą obiekty sakralne, szkoły, szpital czy przytułek dla ubogich i starców.
Dzisiejsze schematy planistyczne wsi są już efektem XIX -wiecznych zmian w strukturze własnościowej gruntów jak: oczynszowanie i uwłaszczenie.
Kotlin nie zachował pierwotnego schematu zabudowy, a charakter panoramy wiejskiej zdominowany został przez współczesną zabudowę związaną z działalnością produkcyjną
/ bloki mieszkalne, osiedla domków jednorodzinnych, budynki przemysłowe i magazynowe/.
